Kinderen spiegelen zich uiteraard aan hun ouders. Dus de kans is groot dat ze hun gedrag kopiëren. Veel ouders zien inderdaad duidelijk trekken van hun eigen gedrag terug bij hun kinderen. Of ze herkennen zichzelf in hun eigen ouders. Stef Bos zong al over hoe hij steeds meer op zijn vader ging lijken. In dit artikel ga ik in op de vraag of (negatief) gedrag erfelijk is.
Last van slechte gewoontes
We onderscheiden verschillende soorten gedrag.. Waarneembaar gedrag kan iedereen zien. Innerlijk gedrag niet. En dan heb je ook nog bewust en onbewust gedrag. Bij het eerste heb je een keuze, bij het tweede niet. Dat gaat automatisch.
Dat onbewuste gedrag is ook meteen de vorm waar we het meest last van hebben. Er zijn talloze vormen van onbewust gedrag die voor veel mensen tegelijkertijd ongewenst gedrag zijn. Je zou ze ook kunnen bestempelen als slechte gewoontes.
Denk maar eens aan woede. Als iemand veel last heeft van woedeaanvallen, heeft hij weinig of geen grip op deze emotie. Als de woede-uitbarsting overgewaaid is, is er vaak sprake van spijt. Maar spijt is nog geen garantie dat het een volgende keer niet weer zal gebeuren. Naast woede zijn er natuurlijk talloze andere emoties en gedragingen waar we last van kunnen hebben als we ze niet onder controle hebben.
Erfelijkheid gedrag
Speelt erfelijkheid een rol bij slechte gewoontes? Ik ben geen specialist op het gebied van erfelijkheid, maar zelfs de experts zijn het hier niet unaniem over eens. Meestal wordt gezegd dat zowel erfelijkheid als omgeving van invloed zijn op ons gedrag. Maar in welke verhouding, dat is de vraag.
Slachtofferrol
Ik ben er geen voorstander van om te snel te concluderen dat bepaald gedrag wel erfelijk zal zijn. Die conclusie maakt vaak dat je te gemakkelijk gaat denken: “Ik kan er niets aan doen, het zit nu eenmaal in mijn genen.” Ik noem dat slachtoffergedrag.
Ik benadruk daarom liever het feit dat kinderen hun ouders op veel vlakken kopiëren. En dat beperkt zich niet alleen tot de dingen die hun ouders hen bewust willen bijbrengen. Kinderen pikken namelijk vaak onbewust ook negatieve dingen op. Ouders zijn hun rolmodel. Wat een kind ziet, kan het zomaar overnemen. En zeker heel jonge kinderen (tot een jaar of 7, 8) zijn hier extreem vatbaar voor.
Voorbeeldfunctie ouder
Stel je bent als ouder heel erg bang voor spinnen. Hoewel je misschien je uiterste best doet om dit zo min mogelijk te laten blijken, voelt een kind dat toch haarfijn aan. En de kans is groot dat je het daarmee meegeeft dat een spin eng en griezelig is.
Nou is een spinnenangst een angst waarvan je je ook heel erg bewust bent. Maar er zijn veel meer angsten en onzekerheden waar we ons niet van bewust zijn, maar die vaak ongemerkt ‘overspringen’ van ouder op kind.
Ik herinner me nog een voorval van de ponyrijles van mijn dochter. Een moeder vertelde me dat haar kind zo angstig was sinds het een keer van haar pony was gevallen. Het was al 4 maanden geleden inmiddels, maar nog steeds durfde ze niet onbevangen te draven of galopperen.
Toen ik even later hoorde wat de moeder tegen haar dochtertje zei, begreep ik dat het nog wel maanden (zo niet jaren!) kon duren…
“Och lieverd, dat is ook wel een hele grote pony hè? Doe je wel voorzichtig?
Als het te hard gaat, zeg je het tegen juf toch? Dan hoef je niet hoor!
Ik zie in je ogen dat je het nog eng vind. Dat snap ik best hoor schat!”
Eigen angst projecteren
Je doorziet vast wel wat hier gebeurt: De moeder beïnvloedt hier haar dochter heel negatief. Ze laat haar kind focussen op alle enge dingen en mogelijke gevaren. Het is hoogstwaarschijnlijk mede haar eigen angst die ze op haar dochter projecteert. Tja, als mijn moeder dat soort dingen zou zeggen, dan zou ik ook nog maandenlang verkrampt op die pony zitten!
Neem je verantwoordelijkheid
Heb je zelf last van onbewust, maar tegelijkertijd ongewenst gedrag? Het is belangrijk dat je het in ieder geval bij jezelf herkent. En wees je ervan bewust dat gedrag gaat over wat je DOET en niet wie je BENT. Dat is een belangrijk onderscheid, want alles wat je DOET, is te veranderen.
Dus heb je last van bijvoorbeeld angst of woede, ben je ontevreden met jezelf of leg je je eigen lat heel hoog? Realiseer je dan dat het allemaal gaat om een vorm van gedrag die je kunt veranderen.
Het is belangrijk dat je die verantwoordelijkheid neemt. Zeker als je ouder bent, want voor je het weet, geef je dit gedrag door aan je kinderen. Niet zozeer genetisch, maar omdat jij hun voorbeeld bent.
Veranderen moeilijk?
Vind je het lastig je onbewuste gedrag of negatieve gewoonte te veranderen? Luister dan eens naar mijn podcasts voor meer inspiratie (www.zoninjeleven.nl/podcasts). Of check even onder ‘aanbod’ op mijn website voor de verschillende mogelijkheden die ik heb om jouw brein te trainen beter te worden in zich goed voelen en slechter in zich slecht voelen.
Recente reacties